چالش اصلی کچالوی بامیان عدم دسترسی به بازار ثابت است
ولایت بامیان بزرگ‌ترین تولیدکننده کچالو (سیب زمینی) در افغانستان است که سالانه تا ۳۰۰ هزار تن کچالو تولید می‌کند.
مسئولان محلی می‌گویند به منظور نگهداری بخشی از کچالوی تولید شده حدود دو هزار محل ذخیره کوچک و بزرگ ساخته‌اند.
اما با آن هم ۸۰ درصد کچالوی تولیدشده در بامیان به دلیل کمبود محل ذخیره مناسب با قیمت بسیار پایین به فروش می‌رسد.
حالا فصل کوددهی کچالو در بامیان است. کشاورزان به امید برداشتن محصول بهتر، بر زمین‌های شان عرق می‌ریزند.
زنان و کودکان نیز در کنار این مردان کار می‌کنند. بامیان سالانه نصف کچالوی مورد نیاز افغانستان را تولید می‌کند.
کچالوی بامیان علاوه بر بازارهای داخلی، حتی به کشورهای دیگر هم صادر می‌شود.
پس از آنکه وزارت زراعت روند ساخت انبارها را در بامیان آغاز کرد، بخشی از این محصول نگهداری و در زمان مناسب به بازار عرضه می‌شود.
حاجی غلام‌حسن، از ساکنان روستای فولادی با کمک اداره زراعت، محل ذخیره کچالو ساخته است. این انبار برایش آب حیات شده چون کچالویی که برداشت می‌کند، در آن نگهداری می‌شود و سود بیشتری از فروش آن به دست می‌آورد.
غلام‌حسن می‌گوید: "در این انبار از ماه میزان (مهر) تا ماه ثور (اردیبهشت) کچالو نگهداری می‌شود. این ذخیره‌خانه از سنگ و سیمان ساخته شده، کچالو در آن نسبت به ذخیره‌خانه‌های گلی ده برابر بهتر نگهداری می‌شود."
غلام‌حسن کچالویی را که سال گذشته برداشت کرده در همین انبار نگهداری و در زمان مناسب با قیمت بالا به فروش رسانده است.
کچالوی بامیان به داشتن کیفیت خوب شهرت دارد
اما این ذخایر به دلیل معیاری نبودن آن، در فصل بهار خالی می‌شود. مسئولان می‌گویند بیست درصد کچالوی نگهداری شده در محلات ذخیره فاسد می‌شود. ساخت هر انبار از ۲۵۰ هزار تا ۷۰۰ هزار افغانی هزینه بر می‌دارد.
بامیان در کنار داشتن زمین حاصل خیز، آب و هوای مناسب برای کشت کچالو دارد.
حدود ۸۰ درصد مردم به کار کشاورزی مشغولند و محصول عمده آنها کچالو است. این محصول حداقل یک وعده غذایی مردم بومی را هم تشکیل می‌دهد.
طاهر عطایی، رئیس اداره زراعت بامیان می‌گوید نبودن بازار سبب شده تا کشاورزان این ولایت سود کمتری از محصولات خود به دست آورند.
به دلیل نبود محل ذخیره مناسب، بخش زیادی از کچالوی بامیان از بین می رود
رئیس اداره زراعت بامیان به بی‌بی‌سی گفت: "مشکل عمده ما نبود بازار دایمی و با ثبات است. بازارهای موجود با ثبات نبوده و قیمت‌ها همیشه در حال تغییر است."
فقر از در و دیوار بیشتر خانه‌های بامیان می‌بارد و چشم‌ها به محصول کچالو دوخته شده تا مگر بازار خوب باشد و بیشتر سود کنند.
بیست درصد دهقانان بامیان شاید خیلی خوش‌شانس بوده‌اند که توانسته‌اند کمک‌هایی از اداره زراعت برای ساخت انبارها به دست آورند.
اما هشتاد درصد دیگر هنوز هم بی‌بهره از این کمک‌ها هستند. مانند عبدالجمیل، که در نزدیکی شهر غلغله مشغول کوددهی کچالو است.
او می‌گوید سال گذشته چهار صد سیر (کمتر از سه تن) کچالویی که برداشته بود، به دلیل نداشتن انبار فاسد شد و حدود ۱۵۰ هزار افغانی زیان کرد.
او گفت: "امسال شش قطعه زمین خود را کچالو کشت کردم. تا حالا که زیاد مصرف کرده‌ام، حاصل هم خوب نیست و ذخیره‌خانه هم نداریم. وقتی ذخیره‌خانه نباشد مجبوریم که کچالو را در یک گوشه زمین زیر چادر جمع کنیم که آن را یخ می‌زند و خراب می‌شود."
با این که بامیان کچالوی فراوانی دارد، در حال حاضر کچالوی پاکستانی در بازارهای محلی به فروش می‌رسد
کچالوی بامیان کیفیت خوبی دارد و با آن هم کارشناسان کشاورزی بر آموزش دهقانان در بخش‌های آبیاری مناسب ، جمع‌آوری، بسته‌بندی و نگهداری کچالو تاکید دارند.
فرید عزیزی دانش‌آموخته زراعت می‌گوید: "باید دهقانان به ارزش‌افزایی توجه جدی کنند که شامل درجه‌بندی محصولات از نگاه اندازه، درجه‌بندی از لحاظ کیفیت، بسته‌بندی به شکل درست است و همچنین در صورت مساعد نبودن بازار برای فروش، از انبارهایی که ساخته شده استفاده نمایند تا بازار فروش برای تولیدات‌شان مساعد شود."
اما این روزها که دهقانان بامیان مشغول کوددهی مزارع کچالوی‌شان هستند، کچالوی وارداتی در بازارهای محلی به فروش می‌رسد.
کمتر مغازه‌داری در بامیان کچالوی برداشت شده از زمین‌های این ولایت را در فروشگاه خود دارد. بازار محلی این روزها در اختیار کچالوهایی است که از پاکستان وارد شده‌اند.