چندی است گروهی زیرِ نام "گهواره" به تازگی جهت فراهم کردن بستری برای پرورش فکریِ کودکان، در این زمینه شروع به فعالیت گسترده و حرفه‌ای کرده است. این نخستین بار است که عده‌ای نویسنده، مترجم، شاعر، طراح و نقاش به صورت جدی و متمرکز، به تألیف و ترجمه کتاب کودک برای کودکان و نوجوانان افغانستان روی آورده‌اند.
به گزارش سایت افغانستان ما، دغدغه "گهواره" جبران خلاء آموزش نوین و صحیح برای نسل نو کودکان افغانستان است. چه کودکانی که در داخل افغانستان در گیر جنگ و محرومیت بوده‌اند و از آموزش و مطالعه بازمانده‌اند؛ چه کودکان مهاجری که در غربت از یادگیری و حتی شنیدن زبان مادری‌شان بی‌بهره بوده‌اند. این نهاد، در تلاش تالیف و ترجمه کتاب خوب و آموزنده به زبان‌های فارسی، پشتو، ازبکی و ترکمنی برای رده‌های سنی مختلف است.
ذبیح مهدی یکی از پایه‌گذاران گهواره و مسئول اجرایی این نهاد در مورد اهداف و فعالیت‌هایشان چنین توضیح می‌دهد: "کودکانِ امروز افغانستان، هرکدام به نحوی درگیر بحران جنگ و عواقب آن بوده‌اند. گهواره تلاش دارد تا دنیای جدا افتاده و جنگ‌زده‌ی بچه‌های افغانستان را با دنیای آرام و عاری از جنگِ تمام کودکان دنیا نزدیک کند. تا همین حالا، گهواره پنجاه و دو عنوان کتاب را تألیف و ترجمه کرده است. برخی از این کتاب‌ها، از زبان‌های جاپانی، انگلیسی، روسی، آلمانی، ترکی، اردو و فرانسوی ترجمه شده‌اند. ما به زبان‌های فارسی، پشتو و اوزبکی کتاب تولید کرده‌ایم. تمامیِ کتاب‌های گهواره در افغانستان به چاپ خواهند رسید. علاقمندان می‌توانند این کتاب‌ها را از وبسایت گهواره به شکل پی‌دی‌اف و نسخه‌ی صوتی نیز دانلود کنند".
یکی از نکات مهم در تربیت، رشد فکری و بالندگیِ ذهنی کودکان، دسترسی به مواد آموزشی خوب و مفید است. محیط مدرسه برای باسواد شدن، آشنایی با جهان پیرامون، تفکر و یافتن پاسخ پرسش‌های ذهن کودکان بسیار با اهمیت است؛ اما کافی نیست. کتاب، فیلم، موسیقی، انواع اسباب بازی‌های مناسب، بازی‌های فکری و کودکانه، کاردستی و کار با ابزار برای رشد ذهنی و یادگیری کودکان خیلی مهم اند.
گروه گهواره" در تلاش تالیف و ترجمه کتاب خوب و آموزنده به زبان‌های فارسی، پشتو، ازبکی و ترکمنی برای رده‌های سنی مختلف است
از سال‌ها پیش در سراسر دنیا به اهمیت استفاده از انواع امکانات آموزشی برای تربیت و رشد کودکان توجه بسیاری شده است. در بیشتر کشورها فعالیت‌های فراگیری هم در این زمینه از طرف دولت و نهاد‌های مردمی صورت گرفته است.
فعالیت‌های این نهاد با استقبال وزارت معارف افغانستان روبرو شده است. بنابر گفته‌های مجیب مهرداد سخنگوی این وزارت، "نقش ادبیات کودک در نظام آموزشی افغانستان کم‌رنگ و ناچیز است. تمرکز بیشتر بر آموزش مهارت‌های خواندن و نوشتن است تا برانگیختن خلاقیت و تخیل کودک. متاسفانه در کتب درسی بویژه در بخش آموزش خواندن و نوشتن، توجهی در این زمینه نشده. تا فعلن این وزارت‌خانه برنامه‌ای در این راستا ندارد. در کتب آموزشی چندان از داستان و روایت استفاده نشده. کتاب‌ها پر از دستورالعمل‌های پیچیده، غیرضروری و هدفمند اند، که تناسب چندانی با رده‌های سنی دانش‌آموزان و میزان آموزه‌های دریافتی‌شان ندارد".
تهیه و تولید کتاب و سرگرمی‌های آموزشی در افغانستان پیشینه‌ی چندانی ندارد. از میان معدود تلاش‌ها در این زمینه، می‌توان به نشریه‌ی "سراج الاطفال" اشاره کرد. این نشریه در زمان شاه‌امان و زیر نظر محمود طرزی بین سال¬های ۱۲۹۰ تا ۱۲۹۷ در کابل چاپ می‌شد. در دوران ریاست جمهوری محمد داوود، مجله‌ای به نام "د کمکیانو انیس" با نامی پشتو ولی به زبان‌های فارسی و پشتو منتشر می‌شد. با به قدرت رسیدن حزب دموکراتیک خلق، مجله "پیشاهنگ" و هفته نامه "استوری" (ستاره) باز هم به هر دو زبان برای کودکان منتشر می‌شدند. در همین دوره، انتشارات "رادوگا"، "میر" و "پروگرس" شوروی هم افسانه‌ها، داستان‌های نویسندگان روسی و کتاب های علمی‌ـ سرگرمی را برای کودکان افغانستان با قید ترجمه به زبان (دری و پشتو) منتشر می‌کردند.
پس از سقوط حکومت داکتر نجیب‌الله، در دوران جنگ‌های داخلی و حاکمیت طالبان، پرداختن به کتاب کودک به فراموشی سپرده شد. سقوط طالبان و روی کارآمدنِ حکومت حامد کرزی نیز توجه نظام‌مندی را در عرصه کتاب کودک در پی نداشت. چند سازمان غیر حکومتیِ خارجی چند کتاب به صورت پراکنده نشر کردند. فعالیت‌های خصوصی برخی از ناشران نیز در این زمینه به صورت پراکنده و با وقفه بوده است.
خالد نویسا، نویسنده‌ی ساکن ناروی/نروژ در مورد ادبیات کودک در افغانستان مى‌گوید: "تصور غالب این است که اگر شخصیت مرکزى داستانى یک کودک و یا زبان شعرى طفلانه باشد، مربوط به ادبیات خردسالان مى‌شود. این یک تصور اشتباه است. وقتى از ادبیات کودک حرف می‌زنیم، منظور ما آثارى با یک سلسله پایبندى‌هاى خاص ادبى، روانشناختى، آموزشى، زبانى و تخیلى پیامدار براى خردسالان مى باشد. این گونه اثر باید به مخاطب خردسالش فارغ از ترفندهاى ادبیات بزرگسالان، لذت بدهد، سؤال ایجاد کند و یا جواب بیاورد. با این حال باید دید که چه تعداد آثار در افغانستان با ویژگی ادبیات خردسالان همسو اند؟ من شک دارم که آثار زیادى در این عرصه و با این مشخصات در افغانستان وجود داشته باشد. ادبیات کودک برای کودکان افغانستان، در افسانه‌ها و روایت‌های شفاهی‌ای که در بین مردم وجود دارد خلاصه می‌شود. در ادبیات کتبی افغانستان، ادبیات کودک یا ادبیات خردسالان و نوجوانان یک پدیده‌ی نو و ناشناخته است".
از حضرت وهریز نویسنده و مترجم ساکن کانادا، که یکی از اعضای اصلی گهواره نیز هست، در مورد کاربرد و نقش آثاری که در کشورهای همسایه و هم زبان افغانستان وجود دارد پرسیدم: "در کنار سایر تلاش‌های شوروی سابق برای تمایل مردم ما به راه و روش آن کشور، کتاب‌های زیادی نیز از افسانه‌های مردمی روس و آثار کلاسیک به زبان های فارسی و پشتو برای کودکان افغانستان ترجمه و نشر شد. کتابهایی که ایرانی‌ها برای ادبیات کودک کار کرده‌اند، بسیار خوب اند، ولی در بیشتر موارد تحت تاثیر خط فکری و سیاست کلی جمهوری اسلامی ایران هستند. گذشته از این، از آنجا که ادبیات کودک، بیشتر با زبان گفتاری سر و کار دارد، فهم لهجه و زبان نوشتاری کتاب‌های چاپ ایران برای کودکان افغانستان گاهی دشوار است. در پاکستان هم کتابهایی برای کودکان افغانستان منتشر می شدند اما این کتاب‌ها بیشتر جنبه مذهبی داشتند نه ادبی. تعداد کتاب به زبان ترکمنی و ازبکی از دو کشور ازبکستان و ترکمنستان، به دلیل تفاوت خط نوشتاری تقریبا برابر با صفر است".
اعضای گهواره از گوشه و کنار جهان بصورت داوطلبانه در راستای اهداف این نهاد فعالیت می‌کنند. دفتر رسمی این گهواره در کابل است. هر یک از اعضا در چهار گوشه جهان این نهاد را نمایندگی می‌کند و مسئولیت برقراری ارتباط با ناشر کتاب ترجمه شده را دارد. بنا به تجربه اعضا ناشران، سازمان‌های کودکان و حتا کتابخانه‌های محلی در کشورهای مختلف مثل فنلاند، فرانسه، آلمان، کانادا، و غیره.. از این نهاد حمایت و استقبال کرده‌اند و در زمینه معرفی کتاب و حق تالیف با آنها همکاری داشته‌اند.