حسینهها و مساجد مهاجرین، از جمله نهادهایی محسوب می‌شود که از همان روزهای اولیه ورود افغانستانی‌ها به مرزهای جمهوری اسلامی ایران، بعنوان مکانی برای گردهمایی آنان و محلی برای اتخاذ تصمیمات جمعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، در زمان «ناصر الدین شاه قاجار» بود که وضعیت جغرافیایی مرزهای ایران و افغانستان تثیبت شد و تفاوتی میان ایرانی و افغانستانی بوجود آمد.
در قسمت‌های گذشته، به جدایی افغانستان از ایران، و آغاز مهاجرت اقوام گوناگون افغانستان از شهرهای مختلف این کشور به ایران در زمان ناصر‌الدین شاه و همچنین 4 دهه گذشته اشاره شد.
در بخش قبل، فعالیت‌های مذهبی مساجد و حسینیه‌های مهاجرین افغانستانی مقیم مشهد معرفی و مورد بررسی قرار گرفت.
در این قسمت نیز بخش دیگری از فعالیت‌های دینی و مذهبی مهاجرین که بیشتر در مساجد و حسینیه‌ها متمرکز است با استفاده از نظرات«علی نجف زاده»، پژوهشگر و محقق ایرانی و نویسنده کتاب «گروه‌های مهاجر به مشهد از صفویه تا کنون» معرفی و مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
حسینیه ها و مساجد مهاجرین
«حسینیه مهاجرین» یکی دیگر از مراکز گردهم آیی مهاجران است. گروهی از مهاجران قدیمی که در اوایل پیروزی انقلاب به مشهد مهاجرت کرده بودند، اقشار کارگر و کم درآمد هراتی بودند که در بلوار طبرسی ساکن شدند و به تدریج حسینیه‌ای برای استفاده خود ساختند.
این گروه از سال 1362 خورشیدی ساخت حسینیه مهاجران را آغاز کردند. زمین این حسینیه در زمانی که بلوار دوم طبرسی تازه در حال ساخت بود، توسط فردی ناشناس وقف شده است.
مهاجران هراتی ساکن در اطراف بلوار طبرسی با کمک یکدیگر حسینیه مهاجران افغانستانی را در بلوار دوم طبرسی در دو طبقه ساختند که زیربنای چندان زیادی نیز ندارد.
در این حسینیه، مراسم مذهبی در مواقع مختلف به ویژه ماه محرم، جشن‌ها، اعیاد و مجالس ترحیم نیز برگزار می‌شود.
«مسجد زید شهید» یکی دیگر از مراکز دینی و فرهنگی مهاجرین است که در گلشهر مشهد قرار دارد. گروهی از مهاجران مزارشریف از ولایت بلخ که تعداد آنها حدود پنج هزار خانوار برآورد شده است، در ارتباط با مسجد زید شهید هستند و مسجد زید شهید یکی از مهم ترین مساجد مهاجران در گلشهر است.
این مسجد، وقف سید علی علوی از معاودین عراقی است که زیربنای مسجد را ساخت و سپس آن را در اختیار مهاجران افغانستانی قرار داد.
مسجد به شکل رسمی و ثبت شده به نام فرزند سید علی علوی است ولی استفاده کننده و گرداننده آن مهاجران مزار شریف هستند.
رابطه مهاجران مزارشریف با این مسجد بسیار خوب است. نسل قدیم خونگرم ترند و رابطه‌ی بیشتری داشتند و این گرایش در نسل جدید کمرنگ تر شده است.
فعالیت‌های مذهبی و جلسات قرآنی این مسجد دامنه گسترده تری دارد، زیرا جمعیت زیادی با این مسجد مرتبط هستند و به همین جهت به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند.
مهاجرین کابلی نیز در مشهد فعالیت‌های مذهبی زیادی دارند که «مدرسه علمیه حضرت قائم(عج)» در منطقه طلاب مشهد مهمترین مرکز تجمع دینی و مذهبی این دسته از مهاجرین را شکل می‌دهد.
این مرکز دینی، سال‌های متمادی در یک منزل اجاره‌ای قرار داشت تا اینکه در سال‌های گذشته یک منزل مسکونی در منطقه چهارراه سیلو مشهد خریداری شد و در حال حاضر تمام فعالیت‌های مهاجرین کابلی در آنجا متمرکز است.
برگزاری مسابقات قرآنی در سطح تمام مهاجرین مقیم مشهد از عمده فعالیت‌های این مرکز دینی بوده است که در طول سال‌های گذشته در ایام ماه مبارک رمضان برگزار می‌شده است.
«سجادیه کابلی‌ها» از دیگر مکان‌های تازه تاسیس مهاجرین کابلی در مشهد است که در منطقه بلوار فاطمیه مشهد قرار دارد و برخی از مراسم‌های مذهبی و محافل فرهنگی در آنجا بر گزار می‌شود.
قندهاری‌ها نیز در مشهد فعالیت‌های متمرکز دینی و مذهبی خود را دارند و «مدرسه جعفریه» و «مرکز فرهنگی باقر العلوم» از عمده مراکز دینی این قشر از مهاجرین محسوب می‌شود که هر 2 مرکز در منطقه طلاب مشهد قرار دارد.
مسجد «موسی ابن جعفر (ع)» یکی دیگر از مساجد گلشهر و بیشتر متعلق به مهاجران هزاره است که یکی از بزرگترین دسته‌های سینه زنی را دارد و تعداد آن به بیش از 500 نفر می‌رسد.
«هیات عزاداری مهاجران افغانستانی» در «مسجد شهید حنظله» واقع در خیابان طبرسی مشهد از دیگر کانون‌های عزاداری است که همه ساله در ایام محرم و صفر مراسم عزاداری از طرف مهاجرین در این مسجد برگزار می‌شود.