دکتر «فريده مومند» چندي پيش در سفر به ایران از مراکز علمی ایران بازدید نمود. وی پس از بازدید از بزرگ‌ترين دانشگاه شرق این کشور (دانشگاه فردوسی مشهد) درباره همکاري‌هاي مشترک با اين دانشگاه که نزديک‌ترين محل به مرز مشترک دو کشور است، صحبت نمود. در ذیل مصاحبه روزنامه قدس، یکی از پرتیراژترین روزنامه‌های ایران با وی را مطالعه می‌کنید:
به دستاوردهای سفرتان به ايران اشاره می‌کنيد؟
بازديد متعددي با مقام‌هاي ارشد ايران داشتيم و از دانشگاه‌هاي دولتي و خصوصي تهران و مشهد بازديد کرديم. تفاهمنامه‌هايي که طي ساليان داشته‌ايم، اجرايي خواهد شد.
در بخش تربيت کادرعلمي دانشگاه و بازآموزي استادان دانشگاه، اجرايي کردن تفاهمنامه‌هاي سال‌هاي گذشته ميان دو کشور ايران و افغانستان در زمينه آموزش عالي، يکي از اهداف سفر کنوني من به ايران است.
از آنجا که بيشترين دانشجويان افغان مشغول به تحصيل در ايران در دانشگاه فردوسي درس مي‌خوانند، بهويژه در بخش‌هاي تحقيق و پژوهش خواهان همکاري‌هاي بيشتر با این دانشگاه شديم. درخواست ما اين بوده که دانشگاه مشهد با اعتباري که دارد و تجربه‌ها و اندوخته‌هاي عملي زياد خود، در اين راستا ما را ياري کند. نظام آموزش عالي افغانستان بويژه در زمينه تحقيق و پژوهش به همکاري با دانشگاه فردوسي مشهد نياز دارد.
بيشترين دانشجويان افغان در کدام کشور مشغول به تحصيل هستند؟
بيشترين مقصد دانشجويان افغان، هندوستان است. ايران، دومين مقصد دانشجويان افغان است، پس از آن ترکيه و مالزي بيشترين دانشجوي افغان را دارد.
چرا ايران دومين مقصد دانشجويان افغان براي تحصيل است؟
البته تعداد زيادي از دانشجويان افغان ما در ايران هستند. تعداد زيادي هم که در هندوستان هستند، با هزينه شخصي خودشان رفته‌اند و انگيزه‌هايشان شخصي بوده است، البته در ايران هم بسياري از دانشجويان افغان با هزينه شخصي وارد دانشگاه مي‌شوند. آرزوي ما اين است که از اين پس، روابط دوستانه و همکاري‌هاي ما با ايران تحکيم و توسعه يابد و شاهد اين باشيم که بيشترين دانشجوي افغاني در ايران باشند.
در اين باره چه تفاهمنامه‌هايي منعقد شده است؟
از سوي وزارتخانه ايران اين وعده داده شده که به منظور افزايش بنيه تحصيلي بدنه علمي دانشگاه‌هاي افغانستان 500 دانشجوي افغاني را در مقاطع کارشناسي، ارشد (ماستری) و دکتري در دانشگاه‌هاي ايران بورسيه کنند. تفاهم چنين بوده که طي يک کنکور عمومي از سه برابر ظرفيت پذيرش شده، بهترين‌ها براي تحصيل در دانشگاه‌هاي ايران انتخاب شوند. بورسيه‌ها از سوي ايران خواهد بود. برنامه ما اين است که دانشجويان افغان در مقاطع گوناگون تحصيلي و در دانشگاه‌هاي ايران پذيرفته شوند. نخبگان افغان را از سراسر دنيا، جذب کشور خودمان کنيم و در تلاش هستيم که زمينه‌هاي جذب آنان را در افغانستان ايجاد کنيم و در بخش‌هاي گوناگون استفاده بهينه داشته باشيم. دانش آموختگان افغاني که در دانشگاه‌هاي ايران درس خوانده بودند، اکنون در منصب‌هاي مهمي‌هستند. به لطف خدا در جذب نخبگان افغان، برنامه ريزي و تمرکز مي‌کنيم. در دانشگاه‌هاي بزرگ افغانستان به روي اين نخبگان باز است. از آن‌ها در وزارتخانه هم استفاده خواهد شد.
افغانستان چند دانشگاه دارد؟
افغانستان 35 دانشگاه دولتي و 117 دانشگاه خصوصي دارد و حدود 320 هزار دانشجو مشغول به تحصيل در دانشگاه‌هاي گوناگون هستند، ولي مردم به دانشگاه‌ها و مؤسسه‌هاي آموزش عالي خصوصي در اين کشور اعتماد لازم را ندارند. کيفيت مراکز و دانشگاه‌هاي خصوصي، پرسش‌ها و ابهام‌هايي را به وجود آورده که لازم است براي آن پاسخ روشن و واضحي داد. ظرفيت کم دانشگاه‌هاي دولتي نيازهاي داوطلبان را برآورده نمي‌کند. براي بالا بردن سطح کمي و کيفي دانشگاه‌هاي افغانستان بايد اقدام‌هاي مؤثري انجام شود. در اين زمينه اقدام‌هايي براي بازنگري در مقررات آموزشي، تبيين قواعد و ارزيابي از مؤسسه‌هاي خصوصي و نيز تغييراتي در قانون تحصيلات عاليه کشور انجام شده است، براي مثال استاداني که داراي مدرک ليسانس هستند، از استادي حذف و تنها افرادي مي‌توانند استاد دانشگاه شوند که مدرک کارشناسي ارشد به بالا داشته باشند.
ديگر مشکلات فراروي نظام عالي آموزشي افغانستان چيست؟
جنگ‌هاي پي‌درپي در افغانستان، ابعاد و ساختارهاي اجتماعي، سياسي و اقتصادي اين کشور را از بين برده و افزون بر آن ساختار علمي افغانستان را نيز تحت تأثير قرار داده است. با وجود افزايش دانشگاه‌ها چه در بخش دولتي و چه در بخش خصوصي، هنوز گنجايش داوطلبان را براي تحصيل در مقاطع عالي ندارد. ما مشکلات دانشجويان را به وزارت علوم کشور ايران مطرح کرديم تا بتوانيم مشکلات دانشجويان را حل کنيم و در اين زمينه تفاهمنامه‌هاي زيادي ميان دو کشور امضا شده، اما هنوز اين تفاهمنامه‌ها اجرايي نشده است. يکي از اهداف اين سفر، اجرايي شدن اين تفاهمنامه‌ها بود.
چه اقدام‌هايي براي رفع اين مشکلات انجام شده است؟
ما براي حل اين مشکل کوشش‌هايي انجام داده و اصلاحاتي در نظام کانکور کشور ايجاد کرده‌ايم تا بتوان از اين طريق رشته‌هاي تحصيلي دانشگاه‌ها را افزايش دهيم. از سوي ديگر ارزيابي جدي دانشگاه‌ها و مؤسسه‌هاي آموزش عالي خصوصي افغانستان، تغيير در رهبري و هدايت وزارت تحصيلات عاليه و حذف استاداني که با مدرک تحصيلي ليسانس در دانشگاه‌ها تدريس مي‌کردند، از جمله تحولات صورت گرفته در نظام آموزش عالي افغانستان طي سال‌هاي اخير است.
منبع: فارس