تا قبل از شروع بحران سوریه، افغانستان بزرگ‌ترین کشور مهاجر فرست در جهان بود؛ مهاجران افغانستانی اکنون در برزخ ماندن و بازگشت به وطن معلق مانده اند. در 36 سال گذشته مهاجران افغانستانی مترصد آن بوده‌اند که به محض عادی شدن اوضاع و برقرار شدن صلح به وطن برگردند اما اکنون بیش از 180 هزار افغان تقاضای پناهندگی به اروپا داده اند و از این میان فقط حدود هزار نفر برای بازگشت به کشور اظهار تمایل کرده‌اند که در صورت ثبات و عدالت در کشور به وطن بازگردند اما همین که این افغانستانی‌ها به وطن بازگشتند، دور تازه درگیری‌ها در کشور کلید خورد.
دیپلمات نوشت: با عقب نشینی شوروی در سال 1989 از افغانستان و سقوط دولت کمونیست افغانستان در سال 1992، بیش از 2 میلیون پناهنده افغانستانی مقیم پاکستان و ایران داوطلبانه به وطن بازگشتند اما در همان حال جنگ داخلی در افغانستان درگرفت و همه امیدها برای برقراری صلح و ثبات در کشور برباد رفت و دوباره موجی جدید از مهاجرت در کشور کلید خورد.
کشورهای اروپایی مترصدند به هر نحوی شده پناهجویان افغانستانی را که در صف انتظار دریافت پناهندگی این کشورها هستند را به وطنشان بازگردانند.
شرایط سخت
جمع انبوهی از این پناهجویان که به وطن بازگشته‌اند در شرایط سختی بسر می‌برند. آنها دارایی و اموال غیر منقول خود مانند خانه و زمین را در بازگشت به وطن از دست داده‌اند و اینک در اعاده آنها با مشکلات دشواری مواجه هستند.
10 سال پیش قانونی تصویب شد که بر اساس آن هر شهروند مهاجر در صورت بازگشت به وطن می تواند املاک و مستغلاتی را که پیش از مهاجرت داشته است اعاده کند.
این گزارش می‌افزاید: در ماه فوریه «توماس دو مایزیره» وزیر کشور آلمان اعلام کرد که یک فروند هواپیما حامل مهاجران افغانستانی را که مایل به بازگشت به کشور بوده‌اند به افغانستان فرستاده است.
وی تاکید کرد که این مهاجران در صورت ماندن در آلمان هیچ شانسی برای برخوردار شدن از یک زندگی خوب و مناسب نخواهند داشت.
سفارت آلمان در کابل هم به نوبه خود سعی کرده است به روش‌های مختلف جلوی جریان سیل مهاجرت افغانستانی‌ها به آلمان را بگیرد و حتی با نصب بیلبوردهایی در سطح شهر کابل افغانستانی‌ها را به تأمل در این قضیه دعوت کرده است.
آلمان مهاجران افغانستانی را به عنوان مهاجران اقتصادی می‌شناسد؛ نه آوارگان جنگی. در این شرایط دولت آلمان دیگر ملزم نخواهد بود به این افراد پناهندگی اعطا کند.
اما افغانستانی‌هایی هم که به وطن بازمی‌گردند در بلاتکلیفی بسر می‌برند.
یک گزارش مطالعاتی که چندی پیش از سوی «شبکه تحلیلگران افغانستان» منتشر شد به مشکلات افغانستانی‌هایی که به وطن باز می‌گردند اشاره کرده است.
اعاده اموال و دارایی‌های منقول و غیرمنقول
از جمله مشکلات مهم این افراد اعاده اموال و دارایی‌های منقول و غیر منقول آنهاست.
با وجود آنکه قوانین و آئین‌نامه‌هایی در این زمینه تصویب شده است اما این اموال و دارایی‌ها به این افراد عودت داده نمی‌شود.
گزارش فوق اشاره می‌کند که کشور افغانستان در چند دهه اخیر هرگز رنگ آرامش به خود ندیده است تا ساز و کارهای قانونی در مورد تعیین مالکیت اراضی این کشور تدوین شود.
در این مدت قوانین کشور هم تغییر کرده است و وضعیت بشدت آشفته و در هم و برهمی از قوانین مملکتی بوجود آمده است.
قانون مصوب سال 2011 صراحت دارد که مالک درصورت بازگشت قانونمند به کشور حق اعاده ملک خود را دارد؛ اما در عمل اینگونه نیست. بسیاری از این افراد در بازگشت به کشور قادر به اعاده اموال و دارایی های غیرمنقول خود مانند خانه و اراضی نیستند.
تصرف کنندگان این اموال اینک اسنادی در اختیار دارند که از مدعای مالکیت آنها بر این اموال دفاع می کند.
قانون مصوب سال 2001 تمام حقوقی که مردم از طریق اصلاحات ارضی در دهه‌های 1970 و 1980 کسب کرده اند را ملغی اعلام می‌کند.
ایرنا نوشت: یکی از نواقص کار، ناکافی بودن اسناد و مدعاهای متناقض است. مشکل دیگر این است که بسیاری از مهاجران هرگز زمینی نداشته اند که اکنون روی آن کار کنند.
فساد در وزارت مهاجرت
طبق مصوبات جدید،دولت قانوناً به بازگشت‌شان به وطن زمین‌هایی را واگذار می‌کند اما مشکل اینجاست که خود «وزارت مهاجرت و بازگشت به وطن» گرفتار فساد و بی‌لیاقتی مدیران و کارکنانش است.
تا سال 2014 از 2 میلیون مهاجر تخمین زده شده افغانستانی بازگشته به کشور فقط 266 هزار نفر تقاضای دریافت زمین کرده اند و از این تعداد فقط با تقاضای 57 هزار و 500 نفر موافقت شده است و از این میان هم تعداد اندکی قباله زمین هایشان را که هم اکنون در دست تصرف کنندگان عدوانی است دریافت کرده اند.
در این گزارش تصریح شده است: دولت افغانستان در هیچ شهری برنامه ساخت مسکن دولتی طراحی نکرده است و زمین هایی هم که به مردم واگذار می کند همگی در مناطق روستایی و اکثرا نیز فاقد خدمات اولیه است، چه برسد به وجود تسهیلاتی برای ایجاد اشتغال.
دیپلمات نوشت: بازگشت به افغانستان و شروع دوباره زندگی در این کشور کار چندان ساده ای نیست، حتی برای افغانستانی‌هایی که در آرزوی بازگشت به وطن هستند.
منبع:خبرگزاری فارس